Topkapı Sarayı’nın Kitap Hazinesinin İki Câmi ‘ü't-Tevârîh Nüshası Hakkında (H.1653-H.1654)

Câmi‘ü’t-Tevârîh, İlhanlı hükümdarı Gazan Han döneminde (s. 1295-1304) yazımına başlanan ve Sultan Olcayto 1304-1316) tamamlanan bir tarih kitabıdır. Bu kitabın müzehhep musavver nüshaları 14.-16. yüzyıllar arasında hazırlanmıştır. Ancak yazıldığı dönemde tamamlanmış, metni, tezhipleri, tasvirleri cildi eksiksiz nüsha günümüze gelmemiştir. Bunlar biri Arapça, ikisi Farsça resimli müzehhep, fakat sayfaları eksik tamir görmüş üç kopyanın metni resimleri (bazıları sonradan yapılmış olmakla birlikte) Bunlardan iki Topkapı Sarayı Kütüphanesi’ndedir (H.1653 H.1654). satırların yazarları kitapları Osmanlı-Safevi ilişkileri çerçevesinde değerlendiren 1996 tarihli makalelerinde, Câmi‘ü’t-Tevârîh’in Saray Kütüphanesi’nde olan nüshasını da o güne kadar üzerinde durulmayan bu ilişkiler bağlamında incelemiş kitapların hayat hikâyesini zenginleştiren yepyeni bilgiler sunmuşlardı. Yaklaşık doksan yıldır İslam’da resim konusunu çalışanlar tarafından bilinen fizikî özelliklerinin, bölümlerinin, tasvir konularının üslup kolaylıkla kavranıp, rahatlıkla okunabileceği, içinde yeni bulguların ışığında değerlendirme metninin de yer aldığı, Türkçe yazılmış ayrıntılı kataloğa hâlâ ihtiyaç olduğunu fark ettik. ihtiyaca dayanarak Saray’ın kitap hazinesinin Câmi‘ü’t-Tevârîh nüshasının yıllar önce hazırladığımız ancak yayınlayamadığımız kataloğunu, bilgiler, yorumlar son araştırmalarla birlikte değerlendirerek yayınlamaktayız.